رشته مهندسي كشاورزي در حال حاضر در مقطع كارشناسي داراي 10 گرايش مختلف است كه 3 گرايش مهندسي آبياري و آباداني، مهندسي اقتصاد كشاورزي و مهندسي ماشين آلات كشاورزي مربوط به داوطلبان گروه علوم رياضي و فني مي‌باشد. 7 گرايش ديگر يعني باغباني، زراعت و اصلاح نباتات، خاك‌شناسي، گياه‌پزشكي، علوم و صنايع غذايي، علوم دامي و ترويج و آموزش كشاورزي مربوط به داوطلبان گروه تجربي ميشود.
هدف تربيت كارشناسي است كه با تكيه بر معلومات و تجاربي كه مي‌اندوزند بتوانند سمتهايي چون مجري، برنامه‌ريز، تحليل‌گر برنامه‌هاي كشاورزي و اقتصاد كشاورزي را عهده‌دار شوند. داوطلب بايد از روحيه كاركردن در محيط‌هاي روستايي و قطبهاي توليد كشاورزي و دانش قوي رياضي دبيرستان برخوردار و به فعاليتهاي پژوهشي ، ارشادي و مشورتي در زمينه‌هاي علوم اقتصادي و اجتماعي روستايي و كشاورزي است علاقمند باشد. طول دوره 4 سال است و دورس شامل 20 واحد دروس عمومي، 23 واحد دروس علوم پايه، 49 واحد دروس اصلي كشاورزي است كه پس از آنها اختصاصا اصول مربوط به اقتصاد خرد و كلان دانشجويان، نظامها و انديشه‌هاي اقتصادي اسلامي، اصول اقتصادي و كاربرد آن در كشاورزي و منابع طبيعي رياضيات و آمار كاربردي در اقتصاد، مديريت ، بازاريابي ،حسابداري و تعاون ، مباني علوم اجتماعي و تحليل سيستمها در 43 واحد تخصصي تعليم داده ميشود. فارغ‌التحصيلان عنوان مهندس كشاورزي در رشته اقتصاد را دارا مي‌شوند. بعضي مراكز جذب فارغ‌التحصيلان عبارت است از : واحدهاي اجرايي ، تحقيقاتي ، آموزشي و خدماتي كشاورزي در بخشهاي دولتي تعاوني و خصوصي . امكان ادامه تحصيل تا سطح كارشناسي ارشد و دكتري در داخل كشور و تا سطوح بالاتر در خارج از كشور وجود دارد.
مهندسي كشاورزي – آبياري
هدف دوره تربيت كارشناسان كارآموزي است كه بتوانند علاوه بر عهده‌دار شدن مسووليت در رشته‌هاي آبياري و امور آب كشور در برنامه‌ريزي و آموزش علوم آبياري و زهكشي منشاء خدمات شايسته باشند.
طول اين دوره 4 سال است كه طي آن دانشجويان با فراگرفتن 20 واحد دروس عمومي، 31 واحد دروس علوم پايه ، 30 واحد دروس اصلي كشاورزي و 54 واحد دروس تخصصي نظري، عملي و كارهاي صحرايي مهارتهاي لازم براي انجام دادن امور فوق را كسب مي‌كنند.
داوطلبان بايد در علوم پايه رياضي و تجربي قوي، در رابطه با آب، خاك و مصرف بهينه آب علاقه‌مند و براي اشتغال در كارهاي صحرايي داراي توان جسمي كافي و روحيه لازم باشند. فارغ‌التحصيلان مي‌توانند تا سطح كارشناسي ارشد و بالاتر ادامه تحصيل دهند و يا در وزارت كشاورزي و امور آب سازمانهاي آب منطقه‌اي وزارت نيرو ، واحد آب وزارت جهاد سازندگي و مهندسان مشاور رشته آب كشور به كار اشتغال ورزند.
مهندسي كشاورزي – ماشينهاي كشاورزي
هدف تربيت كارشناساني است كه بتوانند در زمينه‌هاي مربوط به كاربرد، نگهداري، تعمير و ترويج ماشينهاي كشاورزي ، برنامه‌ريزي منطقه‌اي ، مكانيزاسيون كشاورزي، مجري و ارزياب پروژه‌هاي عملياتي و برنامه‌هاي آموزش و تحقيقات عمل كنند. نيز با زمينه‌هاي طراحي ادوات آشنا باشند. دروس اين رشته تشكيل شده است از : 20 واحد دروس عمومي، 27 واحد دروس علوم پايه ، 54 واحد دروس اصلي كشاورزي ، 53 واحد دروس تخصصي شامل دروس پايه، دروس مهندسي ، مكانيزمهاي مربوط به ادوات و ماشينهاي كشاورزي ، كاربرد،نگهداري و تعمير و زمينه‌هاي طراحي آنها. طول دوره 4 سال است . دروس دوره به صورتهاي نظري ، عملي و كارهاي صحرايي است. فارغ‌التحصيلان داراي عنوان مهندسي كشاورزي در رشته ماشينهاي كشاورزي خواهند شد و در صورت دارابودن شرايط مي‌توانند در سطح كارشناسي ارشد (در داخل كشور) و دكترا ادامه تحصيل دهند. از مراكز عمده جذب فارغ‌التحصيلان اين رشته: سازمانهاي آموزشي ، تحقيقاتي ،برنامه‌ريزي و اجرايي مانند وزارت جهاد سازندگي ، شركتهاي كشت و صنعت ،واحدهاي توليدي بخش خصوصي و ... است . آمادگي جسمي و روحي براي كارهاي عملي و برخورداري از دقت كافي براي محاسبات فني از ويژگيهاي مطلوب داوطلبان اين دوره است و بايد در دروس رياضي، فيزيك و آمار قوي باشند.
دكتر صدرالاشرفي استاد مهندسي اقتصاد كشاورزي دانشگاه تهران در معرفي اين علم مي‌گويد:
«مهندسي اقتصاد كشاورزيقوانين كلان اقتصاد را در بخش كشاورزي پياده مي‌كند تا بتوان از امكانات و منابع موجود بهترين استفاده را كرد و بيشترين سود را به دست آورد. به عبارت ديگر در اين علم مسائل اقتصادي در بخش كشاورزي اعمال ميشود تا با استفاده از منابع موجود اعم از زمين ، آب ، كود ، بذر نيروي انساني و سرمايه حداكثر محصول و حداكثر سود به دست آيد.»
اين استاد دانشگاه در مورد تفاوت رشته اقتصاد گرايش اقتصاد كشاورزي با رشته مهندسي كشاورزي – اقتصاد كشاورزي مي‌گويد:
«دروس اختصاصي هر دو رشته يكي است اما دانشجويان رشته اقتصاد گرايش اقتصاد كشاورزي پايه رشته تحصيلي‌شان بر علم اقتصاد استوار است و دانشجويان رشته مهندسي اقتصاد كشاورزي پايه دروسشان بر دانش كشاورزي استوار شده است و بدون شك يك دانشجوي اقتصاد كشاورزي به دليل عدم آشنايي با دانش كشاورزي و عوامل طبيعي از قبيل آب، خاك و هوا نمي‌تواند در اين رشته كارايي لازم را داشته باشد. »
يكي ديگر از استادان دانشگاه نيز درباره ارائه اقتصاد كشاورزي به عنوان يك رشته مجزا – حدفاصل رشته كشاورزي و اقتصاد – مي‌گويد:
«بازار محصولات كشاورزي به دليل اين كه در بسياري از موارد پيوستگي توليد را ندارد و متغيرهايي مثل آب و هوا و خاك بر آن اثر مي‌گذارد، به مطالعه تخصصي ويژه‌اي نيازمند است يعني كارشناس و متخصص اين بخش بايد علاوه بر آشنايي با مسائل كشاورزي از قبيل اصول زراعت و بازارهاي محصولات كشاورزي بايد با اصول و مباني علم اقتصاد مثل اقتصاد خرد و كلان نيز آشنا باشد»
رضا مصطفايي فارغ‌التحصيل اين رشته نيز مي‌گويد:
«مهندسي اقتصاد كشاورزي رشته‌اي است كه تلاش مي‌كند از يك سو فعاليت كشاورزان و مديران واحدهاي كشاورزي را بهينه كند و از سوي ديگر در بهبود برنامه‌ريزي سياستمداران و مديران دولتي در بخش كشاورزي نقش داشته باشد.»
دكتر محمد حسين اميد استاد مهندسي آبياري دانشگاه تهران در معرفي اين رشته مي‌گويد:
«دانشجويان رشته آبياري بخشي از دروس رشته مهندسي عمران آب و بخشي از دروس رشته كشاورزي را مطالعه مي‌كنند. چرا كه هدف اين رشته استفاده از آب در كشاورزي است. بنابراين يك مهندس آبياري بايد با آب و ويژگيهاي آن ، طريقه استحصال آب، طريقه انتقال آب به محل مصرف و طريقه مصرف آب آشنا باشد و براي تسلط به موارد فوق لازم است كه از دانشهاي ديگري از قبيل زمين‌شناسي ، هواشناسي ، خاك‌شناسي، گياه‌شناسي، طراحي و ساخت تاسيسات آبي و مكانيزم مصرف آب توسط خاك و گياه اطلاع داشته باشد.
براي مثال بايد بداند كه يك باغ به چقدر آب نياز دارد و گياه باغي چه فرقي با گياه علوفه‌اي دارد؟ يا اين كه بداند در كشت سنتي، كشت مكانيزه و كشت آبياري تحت فشار چقدر آب مصرف ميشود و همچنين بايد بداند كه يك سد چه ارتفاع، عرض ، حجم و بيرون‌ريزي آب بايد داشته باشد.
البته همانطور كه پيش از اين گفته شد عمده درسهاي اين رشته، آبياري است و دانشجويان آبياري دروسي در زمينه شناخت منابع آب زيرزميني و سطحي و نحوه بهره‌برداري بهينه از اين منابع و آبياري و زهكشي (شيوه‌هاي آبياري زمينهاي مختلف و نحوه دفع آبهاي مازاد و هدايت آن به سوي رودخانه) مطالعه مي‌كنند.»
دكتر اميد همچنين در مورد تفاوت تخصصي مهندس كشاورزي – آبياري با مهندس عمران – آب مي‌گويد: «مهندس عمران آب‌سازه‌هاي آبي را طراحي مي‌كند اما مهندس آبياري طراحي‌هاي هيدروليكي تاسيسات آبي را انجام ميدهد. براي مثال مهندس آبياري حجم،ارتفاع و عرض سد را تعيين مي‌كند و مهندس عمران مشخص مي‌كند كه سد مورد نظر بايد با چه آماتور و سيماني ساخته شود و مقاومت آن چقدر بايد باشد.»
يكي ديگر از استادان اين رشته مي‌گويد:
«علم آبياري ، علم آب و خاك است و دانشجويان اين رشته درباره نحوه رساندن آب تا مزرعه توسط كانالها يا لوله‌هاي انتقال آب و شبكه‌هاي توزيع آب در زمين زراعي ، تامين نياز محصولات زراعتي و باغي با روشهاي مختلف آبياري ، خارج ساختن آبهاي اضافي از پيرامون ريشه به منظور تنفس ريشه گياه توسط شبكه‌هاي زهكشي و احداث سدهاي انحرافي و خاكي براي آبياري كشاورزي آموزش مي‌بينند.
دكتر تيموري استاد مهندسي ماشينهاي كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس در معرفي اين رشته دانشگاهي مي‌گويد:
«دانشجوي رشته ماشينهاي كشاورزي در مقطع كارشناسي درباره كاربرد ماشينها در مزرعه و مديريت و اجراي طرحهاي مكانيزاسيون آموزش مي‌بيند. كه از جمله اين ماشينها مي‌توان به ماشينهاي تسطيح اراضي ، ماشينهاي خاك‌ورزي، ماشينهاي كاشت، ماشينهاي داشت، ماشينهاي برداشت و ماشينهاي پس برداشت اشاره كرد.»
«ماشينهاي تسطيح اراضي براي هموار كردن پستي و بلندي‌هاي زمين به كار مي‌رود تا زمين شيب مورد نياز را براي كشت مورد نظر به دست بياورد. در اين زمينه مهندسي ماشينهاي كشاورزي به نقشه‌برداري و محاسبه مقداري خاكي كه بايد برداشه شده و يا در جاهاي گود ريخته شود، مي‌پردازد.
كار ماشينهاي خاك‌ورزي نيز آماده كردن زمين براي كشت و كار مي‌باشد. در اين زمينه يك مهندس ماشينهاي كشاورزي مقدار شخمي كه زمين بايد بخورد و همچنين جهت شخم را با توجه به نوع كشت و نوع آبياري زمين مورد نظر تعيين مي‌كند.
در مورد ماشينهاي كاشت نيز مي‌توان به بذر كارها اشاره كرد كه براي زيرخاك كردن انواع بذر به كار مي‌رود و ماشينهاي داشت نيز شامل ماشينهاي پخش كود ، سم‌پاش‌ها، ماشينهاي آبياري و هر ماشين ديگري ميشود كه در مزرعه از مرحله سبز شدن گياه تا برداشت مورد استفاده قرار مي‌گيرد. ماشينهاي برداشت نيز شامل دروگرها و كمباين‌ها ميشود كه با توجه به نوع كشت مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
در كل محاسبه ماشينهاي مورد نياز براي يك مزرعه، نگهداري و رسيدگي به تعميرات و برنامه‌ريزي براي زمان و نحوه كار ماشينهاي موردنظر بوسيله فارغ‌التحصيل اين رشته انجام مي‌گيرد. البته در مقطع كارشناسي ارشد و دكترا دانشجويان اين رشته به طراحي ماشينهاي كشاورزي مي‌پردازند.»
رضا نصرتي فارغ‌التحصيل مهندسي ماشينهاي كشاورزي نيز در معرفي اين رشته مي‌گويد:
«مهندسي ماشينهاي كشاورزي، كاربرد مهندسي مكانيك در كشاورزي است و هدف آن تربيت كارشناساني است كه بتوانند در زمينه‌هاي كاربرد، نگهداري ، تعمير و ترويج ماشينهاي كشاورزي، برنامه‌ريزي منطقه‌اي ، مكانيزاسيون كشاورزي و مجري و ارزياب پروژه‌هاي عملياتي فعاليت نمايند.»
گرايشهاي مقطع ليسانس:
مهندسي كشاورزي در مقطع ليسانس داراي سه گرايش « اقتصاد كشاورزي ، آبياري ، ماشينهاي كشاورزي» در گروه علوم رياضي مي‌باشد كه تفصيل آنها در قسمت «هدف» آورده شده است.
آينده شغلي ، بازار كار ، درآمد:
فرصتهاي شغلي موجود براي فارغ‌التحصيل مهندسي اقتصاد كشاورزي (در مقطع كارشناسي)
هرساله از طريق رسانه‌هاي گروهي مطلع مي‌شويم كه در بعضي از نقاط كشور، در دي‌ماه يا فروردين ماه سيل مي‌آيد و در تيرماه و مردادماه در همان منطقه خشكسالي ميشود. حوادثي كه آثار و تبعات آن از يك سو به صورت فقر، مهاجرت بي‌رويه روستائيان به شهرها، ناامني، فساد و ناهنجاري‌هاي اجتماعي جلوه‌گر ميشود و از سوي ديگر باعث وابستگي كشور ما به قدرتهاي بزرگ دنيا مي‌گردد. قدرتهايي كه امروزه محصولات مهم كشاورزي از قبيل گندم و برنج را نه به عنوان كالاي مصرفي بلكه به عنوان ابزارهاي سياسي مي‌دانند.
حال در مقابل اين مشكل چه بايد كرد؟ بايد گفت كه اين بر عهده برنامه‌ريزان اقتصاد كشاورزي است كه الگوهاي متداول اقتصادي را با شرايط عيني كشور و با استفاده از تجربيات ديگران و پيش‌شرطهاي اجتماعي، سياسي و فرهنگي تعيين و طراحي كرده و ساز و كاري متناسب با شرايط موجود كشور ارائه دهند تا بتوان از بروز حوادث فوق و پيامدهاي منفي آن تا حدودي جلوگيري كرد.
اما متاسفانه در كشور ما جايگاه فارغ‌التحصيلان مهندسي كشاورزي و از جمله مهندس اقتصاد كشاورزي به درستي مشخص نيست و در حال حاضر 40 هزار مهندس كشاورزي بيكار در كشور داريم كه از دانشگاههاي دولتي و آزاد فارغ‌التحصيل شده‌اند. البته اين به آن معنا نيست كه فارغ‌التحصيلان اين رشته هيچ موقعيت كاري ندارند بلكه به گفته دكتر صدرالاشرفي فارغ‌التحصيل اين رشته در صورت توانمندي مي‌تواند در شركتهاي خصوصي طرحهاي اقتصادي و كشاورزي ارائه دهد يا در جهاد كشاورزي به برنامه‌ريزي كوتاه مدت، ميان مدت و بلند مدت براي واحدهاي كشاورزي مثل مزارع ، مرغداري‌ها و كارخانه‌هاي صنايع غذايي بپردازد يا در مورد علل موفقيت و عدم موفقيت واحدهاي مختلف كشاورزي و نحوه سرمايه‌گذاري در زمينه محصولات كشاورزي تحقيق كند.
فرصتهاي شغلي موجود براي فارغ‌التحصيل مهندسي ماشينهاي كشاورزي (در مقطع كارشناسي)
آيا حضور مهندسين ماشينهاي كشاورزي در كارخانجات ساخت ماشينهاي كشاورزي امري ضروري است؟
شايد به نظر شما پاسخ اين سوال واضح و روشن است و اصلا نيازي به طرح چنين سوالي نيست. اما حقيقت اين است كه عده‌اي معتقدند يك مهندس مكانيك نيز مي‌تواند مسووليت مهندس ماشينهاي كشاورزي را بر عهده گرفته و ماشينهاي كشاورزي را طراحي كند. در حالي كه اگر يك مهندس طراح از خواص مكانيكي محصولات كشاورزي اطلاع نداشته باشد، نتيجه كار كيفيت خوبي نخواهد داشت. براي مثال اگر قرار است در يك كارخانه تراكتورسازي، تراكتوري براي درو كردن خوشه‌هاي گندم طراحي شود، بايد تيغه كمباين براي بريدن اين محصول حساب شده باشد و زاويه برش مشخص گردد و البته اين كار در حيطه تخصص مهندس ماشينهاي كشاورزي است. خوشبختانه در حال حاضر مديران كارخانجات ساخت ماشينهاي كشاورزي نيز به همين نتيجه رسيده‌اند و فارغ‌التحصيلان اين رشته بطور نسبي از فرصتهاي شغلي خوبي برخوردارند.
دكتر تيموري در همين زمينه مي‌گويد:
«تا سال 79 كه من از وضعيت فارغ‌التحصيلان اين رشته خبر داشتم، ما مهندس ماشينهاي كشاورزي بيكار در كشور نداشتيم و فارغ‌التحصيلان در وزارت جهاد كشاورزي و كارخانجات ساخت ماشينهاي كشاورزي مثل تراكتورسازي تبريز يا تراكتورسازي اراك مشغول به فعاليت بودند. »
فرصتهاي شغلي موجود براي فارغ‌التحصيل مهندسي كشاورزي – آبياري (در مقطع كارشناسي)
آيا مي‌دانيد كه در كشور ما هر ساله بيش از 75 درصد از آب استحصالي به هدر مي‌رود؟ و در حالي كه ميزان كشت آبي كشور و همچنين نياز واقعي آبي زمينهاي زراعي و باغات، نبايد از 20 ميليارد متر مكعب آب افزونتر باشد، هرساله 82 ميليارد متر مكعب آب در بخش كشاورزي مصرف ميشود؟ تصور مي‌كنيد كه به چه دليل هر ساله بخش اعظم اين منبع بزرگ حياتي در كشور ما تلف ميشود؟
كارشناسان و متخصصان آبياري معتقدند كه مشكل اصلي، آبياري سنتي است . زيرا در آبياري سنتي به علت روان بودن آب و قرار گرفتن در معرض خورشيد و مجاورت با بادهاي موسمي و غيرموسمي ، تبخير آب بسيار زياد است. از سوي ديگر در آبياري سنتي با استفاده از رودخانه‌ها و ريزش‌هاي جوي ، صرف نظر از فرو رفتن آب در زير زمين كه منجر به اتلاف بخش بزرگي از آب ميشود، موجبات رويش علف هرز و پراكندگي بذر در باغ يا مزرعه را فراهم مي‌سازد و بالاخره در اين روش بسياري از كشاورزان بيش از حد نياز، گياهان را آبياري مي‌كنند و حتي به ميزان 3 برابر نياز واقعي گياه به مزرعه آب هدايت ميشود و چون آب يكي از عمده اقلام هزينه مي‌باشد، قيمت تمام شده توليدات كشاورزي نيز با مصرف آب اضافي، به ميزان چشمگيري افزايش مي‌يابد.
از همين‌جا مي‌توان به نقش مهم فارغ‌التحصيلان مهندسي آبياري و نياز جامعه ما به اين دسته از متخصصان پي‌برد افرادي كه باطراحي روشهاي آبياري نوين نه تنها از تلفات آب جلوگيري مي‌كنند بلكه با به حداقل رساندن تنش گياهي در جذب آب و كمك به گسترش ريشه‌هاي مرئي در اعماق پايين‌تر خاك، ميزان محصول در واحد سطح را در مواردي به ميزان 2 تا 3 برابر افزايش مي‌دهند و باعث بالا بردن كيفيت توليد نيز مي‌شوند. براي مثال امروزه مهندسين آبياري ايراني با ابداع شيوه آبياري قطره‌ثقلي توانسته‌اند به اهداف باارزشي از جمله صرفه‌جويي 70 درصدي ، ازدياد محصول در واحد سطح ، عدم نياز به پمپ و نيروي الكتريسيته ، عدم نياز به مديريت متبحر و گران قيمت، عدم گرفتگي قطره‌چكان‌ها ، لازم نبودن سرمايه اوليه زياد ،آموزش سريع و چند روزه به زارعان و در نهايت افزايش درآمد كشاورزان و سرمايه‌گذران در اين بخش اشاره كرد كه همه اين موارد ، در دراز مدت در صورت عموميت يافتن آن در سطح مزارع كشور، سبب خواهد شد تا بتدريج از واردات مواد غذايي بي‌نياز شده و از مهاجرت روستائيان به شهرها به طرز مطلوبي جلوگيري شود.
دكتر اميد در همين زمينه مي‌گويد : «ما در منطقه‌اي زندگي مي‌كنيم كه آب معدود و زمين محدود داريم. پس لازم است در كشاورزي بهترين روش را بكار ببريم تا بالاترين راندمان را داشته باشيم اما متاسفانه در ايران راندمان آبياري 30 يا 25 درصد است يعني از هر 100 ليتر آب ، 70 تا 75 ليتر آن از بين مي‌رود و ما فقط 30 ليتر آن را مصرف مي‌كنيم در حالي كه در دنيا اين راندمان 70 درصد است و حتي در تعدادي از كشورهاي پيشرفته دنيا اين راندمان به 90 درصد هم رسيده است. حال اگر ما راندمان آبياري‌مان را دو برابر كنيم بدون شك توليدات كشاورزي ما رشد بسياري خواهد داشت.
دكتر اميد در ادامه مي‌گويد:
«در حال حاضر فارغ‌التحصيلان اين رشته در بخش خصوصي، وزارت نيرو ، وزارت جهاد كشاورزي ، مهندسين مشاور آب و خاك ، پيمانكاري‌هاي مختلف و شيلات زمينه كاري دارند. براي مثال در بخش شيلات، طراحي استخر براي پرورش ماهي در حيطه كار مهندسين آبياري حضوري فعال دارند.
در يك كلام بايد گفت كه فرصتهاي شغلي اين رشته بسيار زياد و حتي بيشتر از مهندسي عمران است چون از يك سو تعداد فارغ‌التحصيلان اين رشته كمتر از مهندسين عمران است و از سوي ديگر بازار كار بسيار متنوع و در عين حال تخصصي براي اين دسته از فارغ‌التحصيلان وجود دارد.»
علي دهمردان فارغ‌التحصيل اين رشته مي‌گويد:
«يك مهندس آبياري علاوه بر كار در زمينه تخصصي خود مي‌تواند در زمينه‌هاي ديگر مثل نقشه‌برداري، محاسبه آبهاي روان وسايل ناشي از بارندگي ، طراحي و احداث سيل‌بندها ، حفاظت آب و خاك در مقابل فرسايش ، طراحي سيستم فاضلاب شهري و استفاده از زمينه‌هاي شور و قليايي و آبهاي شور در كشاورزي فعاليت كند.
توانمندي‌ها و ويژگيهاي لازم براي موفقيت در مهندسي اقتصاد كشاورزي
رشته مهندسي اقتصاد كشاورزي نيز مثل دو رشته مهندسي كشاورزي – آبياري و مهندسي ماشينهاي كشاورزي تنها از بين داوطلبان گروه آزمايشي علوم رياضي و فني دانشجو مي‌پذيرد چرا كه دانشجوي اين رشته بايد بتواند به خوبي محاسبه كرده و اطلاعات به دست آمده را تجزيه و تحليل كند. يعني بعد از اين كه اطلاعات فني مورد نياز خود را از متخصصان كشاورزي در بخشهاي مختلف اعم از آبياري ، زراعت ، خاك‌شناسي، علوم دامي و ساير متخصصان دريافت كرد، يك برنامه عملي مناسب در زمينه مقدار نيروي كار دائمي يا فصلي ، نوع ماشين‌آلات مصرفي و الگوي بهينه تقاضا و مصرف بخشهاي مختلف كشاورزي تعيين نمايد و البته چنين كاري نياز به رياضي و آمار قوي و آشنايي با اصول كشاورزي دارد.
دكتر صدرالاشرفي در همين زمينه مي‌گويد:
«به تجربه ثابت شده است كه داوطلبان گروه رياضي و فيزيك به دليل اينكه پايه رياضي آنها قوي است . در اين رشته موفق‌تر هستند.
در ضمن دانشجويي كه به كشاورزي علاقه دارد و از كار و فعاليت در مزارع و دامداري‌ها لذت مي‌برد، مي‌تواند در اين رشته پيشرفت كند چون يك فارغ‌التحصيل مهندسي اقتصاد كشاورزي نمي‌تواند از محيط‌هاي روستايي و قطبهاي توليد كشاورزي فاصله بگيرد و در پشت ميز محاسبات اقتصادي خود را انجام دهد. »
توانمندي‌ها و ويژگيهاي لازم براي موفقيت در رشته مهندسي كشاورزي – آبياري
مهندسي كشاورزي داراي 10 رشته است كه در اين ميان سه رشته مهندسي آبياري، مهندسي اقتصاد كشاورزي و مهندسي ماشينهاي كشاورزي از بين داوطلبان گروه آزمايشي علوم رياضي و فني دانشجو مي‌پذيرند به عبارت ديگر در اين سه رشته دانشجويان بايد بر دروس رياضي و فيزيك مسلط بوده و بتوانند بخوبي تجزيه و تحليل كرده و محاسبه كنند و از عهده دروس مهم اين رشته از قبيل نقشه‌برداري يا استاتيك برآيند.
توانمندي‌ها و ويژگيهاي لازم براي موفقيت در رشته مهندسي ماشينهاي كشاورزي
بسياري از داوطلبان آزمون سراسري تصور مي‌كنند كه مهندسي ماشينهاي كشاورزي همان مهندسي مكانيك است در حالي كه اين رشته در مقطع كارشناسي حدفاصل مهندسي كشاورزي و مهندسي مكانيك مي‌باشد و دانشجويان اين رشته بايد از هر دو علم اطلاعات كافي داشته باشند.
«اگر دانشجوي ماشينهاي كشاورزي شرايط محصولات زراعي و باغي را نداند، طراحي او در عمل موفق نخواهد بود. به عنوان مثال اگر بخواهد يك ماشين دروگر گندم را طراحي كند بايد بداند كه گندم در زمان برداشت چه خصوصياتي دارد؟ تراكم كاشت آن چگونه است و چه انتظاراتي از ماشين دروگر مي‌رود و بعد از برداشت چه عملياتي بايد بر روي گندم انجام گيرد؟ جنس خاك چيست؟ شيب زمين چند درصد است؟ مزرعه وسيع است يا اين كه قطعه كوچكي است؟ و سوالاتي از اين دست كه پاسخ به همه آنها نياز به يك ديد كلي از كشاورزي دارد و اين ديد كلي را دانشجو با خواندن دروس پايه و اصلي كشاورزي كسب مي‌كند. »
دكتر تيموري نيز در همين زمينه مي گويد:
«يك مهندس ماشينهاي كشاورزي علاوه بر طراحي ماشين بايد كاربرد ماشين را نيز بياموزد. به همين دليل دانشجويان در مقطع كارشنايس بيشتر با كاربرد ماشينهاي كشاورزي آشنا مي‌شوند و در مقطع كارشناسي ارشد و دكترا به طراحي ماشينهاي كشاورزي مي‌پردازند. همچنين دانشجوي اين رشته بايد در دو درس رياضي و فيزيك قوي و توانمند باشد چون دروس اين رشته ارتباط زيادي با اين دو درس دارد. براي مثال دانشجوي ماشينهاي كشاورزي بايد از مقاومت قطعات ماشينهاي كشاورزي اطلاع داشته باشد. در نتيجه لازم است دروسي از قبيل مقاومت مصالح و استاتيك بخواند. و باز به همين دليل دانشجويان اين رشته از بين داوطلبان گروه رياضي و فيزيك انتخاب مي شوند.»
وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر :
فاغ‌التحصيلان مقطع كارشناسي مهندسي اقتصاد كشاورزي مي‌توانند در مقاطع كارشناسي ارشد و دكترا ادامه تحصيل دهند. گرايشهاي دوره كارشناسي ارشد در رشته آبياري شامل : كارشناسي ارشد آبياري و زهكشي و كارشناسي ارشد تاسيسات آبياري است. گرايشهايي مانند هيدرولوژي و هيدروليك نيز قبلا وجود داشته كه فعلا در اين دو رشته دانشجو پذيرفته نمي‌شود. گرايشهاي دوره دكتراي آبياري نيز همان آبياري زهكشي و تاسيسات آبياري است.
فارغ‌التحصيلان مقطع كارشناسي ماشينهاي كشاورزي مي‌توانند در مقطع كارشناسي ارشد در گرايشهاي مكانيك ماشينهاي كشاورزي، ترويج ماشينهاي كشاورزي و مكانيزاسيون كشاورزي به تحصيل ادامه دهند. در مقطع كارشناسي ارشد امكان ادامه تحصيل در داخل كشور در هر سه گرايش ياد شده وجود دارد، اما در مقطع دكتري دانشجويان مي‌توانند فقط گرايش مكانيك ماشينهاي كشاورزي را داخل كشور دنبال كنند. ادامه تحصيلات مقطع دكتري در گرايشهاي مكانيزاسيون كشاورزي و ترويج ماشينهاي كشاورزي در حال حاضر فقط در خارج از كشور ميسر است.
رشته‌هاي مشابه و نزديك به اين رشته :
مهندسي اقتصاد كشاورزي داراي دروس اختصاصي مشترك با رشته اقتصاد گرايش اقتصاد است.
مهندسي آبياري داراي اشتراكات با مهندسي عمران – آب مي‌باشد.
مهندسي ماشينهاي كشاورزي كاربرد مهندسي مكانيك در كشاورزي است و داراي واحدهاي مشابه اين رشته مي‌باشد.
مهندسي كشاورزي ـ باغباني
تعريف : هدف از تأسيس اين رشته ترويج علوم باغباني در جهت بالا بردن سطح كيفي محصولات كشاورزي ميوه، گياهان دارويي، درختچه‌ها و ... مي‌باشد. هدف اين گرايش تربيت كارشناساني است كه بتوانند در جهت افزايش توليد در واحد سطح، توسعه محصولات باغباني موردنياز و بالا بردن كيفيت اين محصولات در زمينه‌هاي مختلف پرورش و توليد محصولات باغي و سبزي و صيفي، گلهاي تزئيني، طراحي فضاهاي سبز و ... به فعاليت بپردازند.يك مهندس كشاورزي باغباني در زمينه‌هاي مختلف توليد ميوه و گياهان مختلف دارويي، توليد نهال، اصلاح و تهيه بذر، فنون جديد توليد و نگهداري گياهان، و پرورش گلها و درختان تزييني، روشهاي جديد كاشت و برداشت ميوه‌ها و گياهان آموزش مي‌بيند.
مقاطع تحصيلي گرايش باغباني : اين گرايش در حال حاضر در مقاطع كارشناسي پيوسته، كارشناسي ارشد ناپيوسته در داخل كشور ارائه مي‌گردد. دكتري اين رشته در خارج از كشور وجود دارد. و داراي گرايش خاصي نمي‌باشد. ولي دانشجويان مي‌توانند در زمينه‌هاي مختلف گلكاري، طراحي باغ و پارك و ميوه‌كاري تحقيق كنند.
فرصتهاي شغلي براي فارغ التحصيلان گرايش باغباني : فارغ التحصيلان اين رشته مي‌توانند در مراكز دولتي و خصوصي مانند وزارتخانه‌هاي كشاورزي و سازمانهاي وابسته، جهاد سازندگي، مراكز كشت و صنعت، وزارت كشور، شهرداري‌ها، آموزش و پرورش (هنرستانها)، بانكها (بانك كشاورزي)، فرهنگ و آموزش عالي و ... جهت كارهاي اجرايي و تحقيق فعاليت كنند.
باغباني از نظر اقتصادي يك رشته پر درآمد براي توليدكنندگان است چون فارغ التحصيلان اين رشته در صورت داشتن سرمايه مي‌توانند به توليد گلها، گياهان زينتي و دارويي، سبزيجات يا ميوه‌هاي گلخانه‌اي ايجاد نهالستان و توليد نهال بپردازند.
يك مهندس باغباني مي‌تواند به عنوان مشاور و مجري طرحهاي گلخانه‌هاي توليد گل و سبزي، شاسي‌هاي گرم و سرد، خزانه‌هاي توليد نشا و ساير ادوات ثابت باغباني طراحي پاركها و فضاهاي سبز شهري، نقشه‌برداري و طراحي باغها و كاشت ميوه و سبزي در حد وسيع و گسترده فعاليت كند.
تواناييهاي لازم براي موفقيت در اين رشته : داوطلبان گرايش باغباني بايد از دانش بالايي در زمينه‌هاي علوم پايه، شيمي، فيزيك و... برخوردار باشند. از آنجا كه اكثر كارها و فعاليتهاي اين رشته در خارج از محيط شهري و باغهاست، داوطلبان لازم است از توان جسمي و قدرت تجزيه و تحليل و دقت كافي برخوردار باشند
مهندسي كشاورزي ـ مهندسي خاك‌شناسي
تعريف : هدف از تأسيس اين رشته تربيت كارشناساني است كه با كسب دانش در زمينه‌هاي مختلف خاك از جمله شناخت عوامل اقليمي آب و خاك، شناسايي و رده‌بندي انواع خاك در مناطق مختلف از جهت مراحل پيدايش، خصوصيات فيزيكي و شيميايي، علل فرسايش. بتوانند راهكارها و طرحهاي سازنده در زمينه جلوگيري از فرسايش خاك و حفظ و نگهداري و احياي خاكهاي زراعي ارائه دهند.
هدف از ايجاد دوره كارشناسي در رشته خاك‌شناسي تربيت كارشناساني است كه بتوانند علاوه بر عهده‌دار شدن مسئوليتهاي مختلف در رشته خاك‌شناسي و طبقه‌بندي اراضي در برنامه‌ريزي و آموزش علوم خاك و تحقيقات در زمينه‌هاي خاك‌شناسي و ايجاد برنامه‌هاي مناسب بهره‌وري از زمين، خدمات مفيدي را ارائه نمايند.
مقاطع تحصيلي و گرايشهاي رشته مهندسي خاك‌شناسي : اين رشته در حال حاضر در مقاطع كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتري در كشور ارائه مي‌گردد. اين رشته داراي گرايش مصوب نمي‌باشد. اما دانشجويان در مقطع كارشناسي ارشد مي‌توانند در موضوعاتي مثل بيولوژي خاك، فيزيك خاك، پيدايش و رده بندي، تناسب اراضي، شيمي خاك، فرسايش و حفاظت خاك، حاصلخيزي خاك تحقيق و پژوهش كنند.
فرصتهاي شغلي گرايش خاك‌شناسي : فارغ التحصيلان اين گرايش مي‌توانند به عنوان مهندس خاك‌شناسي وزارتخانه‌هاي كشاورزي، جهاد سازندگي، سازمان حفاظت محيط زيست، آموزش و پرورش، فرهنگ و آموزش عالي و همچنين شركتهاي مشاوره‌اي و تحقيقاتي بخش خصوصي مرتبط با خاك و آب جذب و به فعاليت مشغول شوند. توانايي يك كارشناس خاك‌شناسي، ارائه طرح‌ها و برنامه‌هاي جديد در زمينه بهره‌برداري از خاك و زمينهاي زراعي و روشهاي حفظ و نگهداري و احياء اراضي مي‌باشد. علاقه‌مندي به طبيعت و علوم وابسته به آن. داشتن دانش بالا در زمينه‌هاي شيمي و رياضي و قدرت تجزيه و تحليل بالا.
مهندسي كشاورزي ـ علوم دامي
رشته علوم دامي يكي از گرايشهاي رشته مهندسي كشاورزي است. هدف از اين گرايش، تربيت كارشناساني است كه بتوانند با كسب دانش بخشهاي مختلف علوم دامي مثل پرورش دام اصلاح نژاد و غيره باعث بالا رفتن سطح كيفي محصولات دامي شوند. دانشجويان رشته علوم دامي به مطالعه و بررسي بر روي پنج عامل اساسي در پرورش علمي دامها مي‌پردازند. اين عوامل عبارتند از:
1 ـ پرورش دام به نحو صحيح و منطقي
2 ـ بهداشت دام در جهت كاهش تلفات و ضايعات و افزايش توان توليد و چگونگي تغذيه دامها.
3 ـ اصلاح نژاد دامها
4 ـ مديريت نيروي انساني
5 ـ توليدات و بازاريابي كه بر اساس اين عامل بايد بررسي كرد كه به چه نحوي توليدات به بازار عرضه شود تا در سطح توليدات، افتي ايجاد نگردد.
مقاطع تحصيلي گرايش علوم دامي : اين گرايش در حال حاضر در مقاطع كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتري نيز در كشور ارائه مي‌گردد. داراي گرايش مصوب نمي‌باشد، ولي در مقطع كارشناسي ارشد دانشجويان مي‌توانند در گرايشهاي اصلاح دام، فيزيولوژي دام و تغذيه دام مطالعه و تحقيق كنند.
فرصتهاي شغلي و محل‌هاي كار : فارغ التحصيلان اين گرايش مي‌توانند در موارد زير فعاليت كنند:
مراكز علمي مانند وزارت جهاد كشاورزي ـ مراكز خدمات كشاورزي روستايي و عشايري، مراكز تحقيقاتي و آموزشي، شركتهاي كشت و صنعت در بخش خصوصي و دولتي از مراكز جذب فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌باشند. كارشناس اين رشته مي‌تواند به عنوان مهندس علوم دامي خدمات مديريتي، برنامه‌ريزي و اجراي طرحهاي تحقيقاتي را در سازمانها و شركتهاي تابعه انجام دهد. همچنين مي‌توانند در آزمايشگاههاي تغذيه براي خوراك يا آناليز خوراك، آزمايشگاههاي اصلاح نژاد دام و مراكز تحقيقاتي امور دام و آبزيان فعاليت كنند. يا اينكه خود يك دامداري يا مرغداري راه‌اندازي كنند. هر داوطلب بايد بداند كه بخش قابل توجهي از دروس اين رشته جنبه عملي دارد و دانشجو بايد در دامداري‌ها و زمينهاي زراعي با نحوه پرورش و تغذيه دام آشنا گردد. از لحاظ درسي نيز دانشجوي اين رشته لازم است كه به دروسي مانند آمار و زيست‌شناسي مسلط باشد.
مهندسي كشاورزي ـ ترويج و آموزش كشاورزي
تعريف : در حال حاضر گروه آموزشي در دانشكده‌هاي كشاورزي به توليد دانش فني كشاورزي و آموزش آن مي‌پردازند. ولي براي اين كه دانش و يافته‌هاي تحقيقاتي به مخاطبين جامعه منتقل شود لازم است كارشناساني تربيت شوند كه بتوانند فاصله بين متخصصان و بهره‌برداران را از لحاظ انتقال دانش پر كنند. به عبارت ديگر بتوانند دانش تخصصي را براي بهره‌برداري عامه مردم تهيه و تنظيم و آماده ارائه نمايند. چنين افرادي بايد به دانش و مهارت مديريت آموزشي، برنامه‌ريزي آموزشي و ترويجي، تكنولوژي آموزشي، جامعه‌شناسي و همچنين مباني و اصول دانش كشاورزي به طور تئوري و عملي مسلط باشند تا بتوانند از يك سو بعنوان كارشناس آموزشي توانايي آموزش برنامه ريزي آموزشي و مديريت هنرستانها و دبيرستانهاي كشاورزي را به دست بياورند و از سوي ديگر به عنوان كارشناس ترويج قدرت انتقال يافته‌هاي نوين را به روستائيان داشته باشند و بر كار آنها نظارت كرده، باعث افزايش كميت و كيفيت توليد گردند و يا به طور غيرمستقيم براي انتقال يافته‌هاي نوين برنامه ريزي كنند.
فرصتهاي شغلي موجود براي فارغ التحصيلان مهندسي ترويج و آموزش كشاورزي (در مقطع كارشناسي) : فارغ التحصيلان رشته مهندسي ترويج و آموزش كشاورزي مي‌توانند بعنوان رئيس سازمان كشاورزي استان، مجري طرحهاي تحقيقاتي ترويجي، كارشناس ترويج و آموزش در وزارت تعاون، صندوق بيمه و سازمان مديريت و برنامه‌ريزي مشغول به فعاليت شوند و باعث ارتقاي سطح زندگي روستائيان گردند يا به عنوان كارشناس گروهي از مروجين را براي انتقال يافته‌هاي نوين به روستائيان آماده كرده بر كار آنها نظارت كنند.
در ضمن مهندسان ترويج و آموزش كشاورزي مي‌توانند به عنوان مدير برنامه‌ريز آموزشي يا تكنولوژيست آموزشي در هنرستانها و دبيرستانهاي كشاورزي فعاليت داشته باشند. همچنين مي‌توانند در سمينارها و كنگره‌هاي علمي مسئول وسايل ديداري و شنيداري شوند يا به عنوان سردبير روزنامه‌ها و نشريات كشاورزي در جامعه خدمت كنند.
شرايط احراز شغل كارشناس ترويج كشاورزي : داشتن ليسانس يا فوق ليسانس يا دكتري در يكي از رشته‌هاي كشاورزي يا جنگل و مرتع و يا گواهينامه فوق ديپلم در يكي از رشته‌هاي كشاورزي يا جنگل و مرتع و كسب تجارب لازم است.
مقاطع و گرايشهاي رشته مهندسي ترويج و آموزش كشاورزي : اين رشته در مقطع كارشناسي ـ كارشناسي ارشد و دكترا در دانشگاههاي ايران ارائه ميشود.
مهندسي كشاورزي .....
كشور ايران با وجود 37 ميليون هكتار اراضي داراي قابليت كشاورزي، 118 تا 100 ميليارد متر مكعب منابع آبي قابل استفاده و گسترش و تنوع آب و هوايي در 14 اقليم گوناگون (كشور ايران از لحاظ تنوع توليد زراعي و باغي بين كشورهاي جهان رتبه هشتم را دارد)، پتانسيل بسيار خوبي در بخش كشاورزي دارد. البته براي توسعه اين بخش مهم كه به حق آن را محور توسعه اقتصادي كشور تلقي كرده‌اند، بايد از كشاورزي سنتي فاصله گرفت و با بهره‌گيري از دانش كشاورزي به كشاورزي مكانيزه نزديك شد، دانش و تخصصي كه در گرايشهاي مهندسي كشاورزي آموزش داده ميشود.اين رشته در 7 گرايش علوم‌دامي، باغباني، زراعت و اصلاح نباتات، گياه پزشكي، علوم و صنايع غذايي، خاك شناسي و ترويج و آموزش كشاورزي از بين داوطلبان گروه آزمايشي علوم تجربي دانشجو مي‌پذيرد.
گرايش علوم دامي:
هر نوع دامي را كه بخواهيم به طريق علمي پرورش دهيم، با پنج مقوله اساسي روبرو مي‌شويم. يكي بحث پرورش دام به نحو صحيح، منطقي و عملي است كه در اين ميان تغذيه به عنوان عاملي بسيار مهم در پرورش مطرح و در راستاي آن مسأله مراتع و كشت علوفه نيز مطرح ميشود. دومين عامل، اصلاح نژاد است كه باعث ميشود تا دام پر توليدتري داشته باشيم. سومين عامل، بهداشت است كه باعث كاهش تلفات و ضايعات و افزايش توان توليد ميشود. عامل چهارم، مديريت نيروي انساني است كه به ياري آن از نيروي فعال در مزارع به نحو مطلوب بهره برداري ميشود. عامل آخر، توليدات و بازاريابي است كه براساس اين عامل بايد بررسي كرد كه به چه نحوي توليدات به بازار عرضه شود تا در سطح توليدات، افتي ايجاد نگردد.مهندسي علوم دامي به بررسي و مطالعه اين پنج عامل و نقش آنها در پرورش دام مي‌پردازد. البته در كشور ما پرورش هر دامي در رشته علوم دامي نمي‌گنجد. براي مثال پرورش آبزيان بيشتر در رشته شيلات مطرح ميشود؛ همچنين در كشور ما پرورش سگ ، گربه يا خوك رايج نيست.
تواناييهاي لازم :
هر داوطلب علوم دامي بايد بداند كه بخش قابل توجهي از دروس اين گرايش جنبه عملي دارد و دانشجو بايد در دامداري‌ها و زمينهاي زراعي با نحوه پرورش و تغذيه دام آشنا گردد. از همين رو نبايد نسبت به بوي كود يا دام حساس باشد و از حيواناتي مثل گاو و گوسفند يا حشراتي مثل زنبور عسل بترسد. از لحاظ درسي نيز دانشجوي اين گرايش لازم است كه به دروسي مانند آمار و زيست‌شناسي مسلط باشد.
موقعيت شغلي در ايران :
بسياري از دامداران ما به ضرورت حضور يك كارشناس علوم دامي در دامداري‌ها واقف نيستند و در حالي كه خودشان از اوج شير، ركود سالانه، فاصله زايمان، جيره نويسي، اصلاح نژاد و درصد تلفات و بيماري‌ها اطلاعي ندارند، از تخصص كارشناس علوم دامي نيز در زمينه‌هاي فوق بهره‌اي نمي‌برند.البته اين به آن معنا نيست كه فارغ‌التحصيلان اين گرايش هيچ موقعيت كاري ندارند، چون خوشبختانه در حال حاضر هر دامپروري بايد از يك مهندس علوم دامي بهره بگيرد و همچنين بازار كار مهندسي علوم دامي در روستاها و شهرستان‌ها نسبتاً مطلوب است و فارغ‌التحصيلان مي‌توانند علاوه بر كار در جهاد كشاورزي در مرغداري‌ها و دامداري‌هاي خصوصي نيز كار كنند يا اينكه خود يك دامداري را راه‌اندازي نمايند.همچنين مي‌توانند در آزمايشگاههاي تغذيه براي خوراك يا آناليز خوراك، آزمايشگاههاي اصلاح نژاد دام و مراكز تحقيقاتي امور دام و آبزيان فعاليت نمايند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل:
دروس مشترك در 7 گرايش زراعت و اصلاح نباتات، علوم دامي،گياه پزشكي، ترويج و آموزش كشاورزي، باغباني، خاك شناسي و صنايع غذايي :
رياضيات عمومي، فيزيك عمومي، شيمي عمومي، اكولوژي، گياه‌شناسي، آمار و احتمالات، بيوشيمي عمومي، زيست‌شناسي،آبياري عمومي، هوا و اقليم‌شناسي، اقتصاد كشاورزي، خاك‌شناسي عمومي، زراعت عمومي، باغباني عمومي،حشره‌شناسي و دفع آفات، ماشينهاي كشاورزي، عمليات كشاورزي، اصول تبديل و نگهداري فرآورده‌هاي كشاورزي، دامپروري عمومي، آشنايي با كامپيوتر.
دروس تخصصي گرايش علوم دامي :
تغذيه دام ، اصول بهداشت دام، تشريح و فيزيولوژي دام، اصلاح دام ، بيماري‌هاي دام و طيور، پرورش گاو شيري ، پرورش گوسفند و بز، پرورش طيور، فيزيولوژي توليد مثل، مرتع‌داري ، پرورش زنبور عسل ، كارآموزي.
گرايش گياه‌پزشكي:
دانش گياه‌پزشكي به جاي معالجه انسان به حفظ و معالجه گياهان اعم از گياهان زراعي، زينتي و درختان ميوه مي‌پردازد و آنچه كه گياه را رنج ميدهد و به سلامت آن صدمه مي‌زند، مطالعه و بررسي مي‌كند؛ يعني‌دانشجوي اين گرايش با آفاتي كه در مزرعه‌ها، انبارها، سيلوها و كشتي‌ها به بخشهاي مختلف گياه صدمه مي‌زند از قبيل حشرات، جوندگان و علف‌هاي هرز يا بيماري‌هاي گياهي مانند قارچ‌ها، ويروس‌ها و باكتري‌ها آشنا ميشود و نحوه سمپاشي را در مراحل مختلف رشد و نگهداري از گياه و نحوه ضد عفوني انبارها را فرا مي‌گيرد. البته بايد توجه داشت كه آنچه به گياه صدمه مي‌زند تنها بيماري نيست بلكه سرمازدگي، گرمازدگي و حتي كمبود مواد غذايي در خاك نيز گياه را رنج ميدهد و جزو ضايعات گياهي محسوب ميشود. از همين رو دانشجوي گياه پزشكي بايد موارد فوق را بشناسد و نحوه جلوگيري از اين آسيب‌ها را بياموزد.
تواناييهاي لازم :
گياه پزشك ايراني بايد از يك سو با گونه‌هاي گياهي و جانوري طبيعي ايران آشنا باشد و از سوي ديگر با موجودات زنده (آفات، بيماري‌ها و علف‌هاي هرز قرنطينه‌اي) كه دائم از مبادي ورودي رسمي يا از مرزهاي طولاني كشور به صورت غيرقانوني وارد مي‌شوند، آشنا بوده و با آنها مبارزه كند. در واقع مهندس گياه‌پزشكي كاري دشوار، پيچيده و پر مسؤوليت را بر عهده دارد و بايد از بيوشيمي، بيولوژي و آمار، اطلاعات وسيع و گسترده‌اي داشته باشد.همچنين گياه‌پزشكي نياز به حافظه قوي دارد چون دانشجو بايد اسامي لاتين حشرات و قارچ‌ها و رده آنها را به خاطر بسپارد و بالاخره دانشجوي اين گرايش بايد به كشاورزي و بخصوص حشره‌شناسي علاقه‌مند باشد. زيرا بخش عمده‌اي از دروس اين گرايش شامل آفات گياهي ميشود و در اين درس حشرات مضر براي آفات و بيولوژي آنها آموزش داده ميشود.
موقعيت شغلي در ايران :
شايد برخي از كشاورزان تصور كنند كه اطلاعات لازم را درباره آب و خاك دارند اما هر كشاورزي مي‌داند كه براي مبارزه با آفات و بيماري‌هاي گياهي بايد به يك متخصص مراجعه كند تا نوع سم و نحوه استفاده از آن را فرا گيرد. به عبارت ديگر كشور به فارغ‌التحصيل علاقه‌مند و تواناي گياه‌پزشكي نياز مبرمي دارد. وزارت كشاورزي، شهرداري‌ها و كلنيك‌هاي گل و گياه نيز از مراكز جذب فارغ‌التحصيلان اين گرايش هستند.از سوي ديگر در حال حاضر مهندسين كشاورزي مي‌توانند با استفاده از طرح اشتغال‌زايي جهاد كشاورزي، از اين وزارتخانه وام گرفته و گلخانه يا باغ ميوه ايجاد كنند.قابل ذكر است كه موقعيت فارغ‌التحصيلان اين گرايش در شهرستان‌ها بهتر است زيرا مي‌توانند در سازمان تحقيقات كشاورزي شهر خود فعاليت نمايند.
دروس تخصصي گياه پزشكي:
حشره‌شناسي ، قارچ‌شناسي، آفات مهم گياهان زراعي ، بيماري‌هاي مهم گياهان زراعي، آفات مهم درختان ميوه، بيماري‌هاي مهم درختان ميوه، آفات و بيماري‌هاي مهم گياهان زينتي، جاليزي و سبزي‌ها، اصول مبارزه با آفات و بيماري‌هاي گياهي، سم‌شناسي، تكنولوژي مبارزه شيميايي، علف‌هاي هرز و كنترل آنها، آفات انباري، كارآموزي.
گرايش ترويج و آموزش كشاورزي:
يكي از رسالت‌هاي مهم هر رشته‌اي بردن دانش و علم آن رشته در بين اقشار مختلف جامعه است. به عبارت ديگر مطالبي كه دانشجويان در دانشگاهها فرا مي‌گيرند، مستقيماً براي عموم مردم قابل استفاده نيست بلكه بايد تغيير و تحولي در آن صورت گيرد تا متناسب با سطح توانايي هر يك از مخاطبان بتوان ايده‌ها و نوآوري‌ها را در اختيارشان قرار داد. در كشاورزي نيز ما با افراد مختلفي سر و كار داريم كه از لحاظ سطح علمي و آگاهي در رده‌هاي متفاوتي قرار دارند. افرادي كه نياز به دانش كشاورزي نوين دارند اما نمي‌توانند اين دانش را از كتب كشاورزي به دست بياورند بلكه بايد متخصصاني باشند كه يافته‌هاي جديد علمي را متناسب با سطح دانش و توان علمي اين دسته از مخاطبان در اختيار آنها قرار دهند اين متخصصان همان مهندسين ترويج و آموزش كشاورزي هستند.البته بخش آموزش اين گرايش شامل آموزش‌هاي رسمي نيز ميشود؛ يعني دانشجويان مهندسي ترويج و آموزش كشاورزي در اين بخش با نحوه برنامه‌ريزي آموزشي، تدريس و مديريت هنرستانها و دبيرستانهاي كشاورزي آشنا مي‌شوند.
تواناييهاي لازم :
مهندسي ترويج و آموزش كشاورزي يكي از رشته‌هاي بين رشته‌اي است چون دروس آن حيطه گسترده‌اي از علوم مختلف شامل ارتباطات، روانشناسي تربيتي، تكنولوژي آموزشي، علوم تربيتي، مديريت، كامپيوتر، آمار و كشاورزي را دربرمي‌گيرد.به همين دليل دانشجوي اين گرايش بايد هم در دروس مهم مهندسي كشاورزي مانند زيست‌شناسي، شيمي و رياضي قوي باشد و هم توانمندي‌هاي لازم براي تدريس را داشته باشد؛ يعني بايد صبر و حوصله بسيار داشته و با كوچك‌ترين عدم پذيرش از سوي كشاورزان، دلسرد نشود. در ضمن بايد نوانديش و خلاق باشد تا بتواند به بهترين نحو به ترويج و آموزش كشاورزي بپردازد و از روشهاي متعدد و متفاوت تكنولوژي آموزشي مثل تهيه پوستر، فيلم و عكس در اين راه استفاده نمايد. همچنين بايد شخصيتي برون‌گرا داشته باشد تا بتواند با طبقات مختلف جامعه به خصوص قشر روستايي ارتباط برقرار كند و با جلب اعتماد آنها، دانش تئوري و عملي را به كشاورزان منتقل سازد و در نهايت لازم است كه از محيط روستايي و فعاليتهاي كشاورزي لذت ببرد و علاقه‌مند به همكاري و كمك به ديگران باشد.
موقعيت شغلي در ايران :
مهندسين ترويج و آموزش كشاورزي مي‌توانند به عنوان رئيس سازمان كشاورزي استان، مجري طرحهاي تحقيقاتي - ترويجي، كارشناس ترويج و آموزش در وزارت تعاون، صندوق بيمه و سازمان مديريت و برنامه‌ريزي مشغول به فعاليت شوند و باعث ارتقاي سطح زندگي روستاييان گردند. يا به عنوان كارشناس، گروهي از مروجين را براي انتقال يافته‌هاي نوين به روستاييان آماده كرده، بر كار آنها نظارت كنند.همچنين مي‌توانند به عنوان مدير، آموزشگر، برنامه‌ريز آموزشي يا تكنولوژيست آموزشي در هنرستانها و دبيرستانهاي كشاورزي فعاليت نمايند يا در سمينارها و كنگره‌هاي علمي مسؤول وسايل ديداري و شنيداري شوند و به عنوان سردبير روزنامه‌ها و نشريات كشاورزي در جامعه خدمت كنند.لازم به ذكر است كه در بخش كشاورزي، نياز به آموزش هم براي زنان و هم براي مردان روستايي وجود دارد، بنابراين فارغ‌التحصيلان اين گرايش چه زن و چه مرد مي‌توانند فرصت شغلي مناسبي داشته و نقش بسيار ارزنده‌اي در بهبود وضعيت روستاييان داشته باشند.
دروس تخصصي گرايش ترويج و آموزش كشاورزي :
مقدمات روانشناسي تربيتي، جامعه شناسي روستايي ، مقدمات مردم‌شناسي عشايري ، اصول آموزش و پرورش ، اصول آموزش بزرگسالان، اصول آموزش كشاورزي، اصول ترويج كشاورزي، اصول مديريت آموزش و ترويج ، اصول برنامه‌ريزي ترويجي، طرح و تهيه برنامه آموزشي، نوآوري و نوپذيري، آموزش سمعي و بصري ، اصول مقاله نويسي فني و ترويجي، ترويج و آموزش كشاورزي عملي .
گرايش باغباني:
باغباني آميخته‌اي از علم، هنر، تجربه و مهارت در پرورش گياهان باغباني است. گياهاني كه شامل درختان ميوه، گلها و گياهان زينتي، سبزيجات و گياهان دارويي ميشود و دانشجوي مهندسي باغباني در طي چهار سال با ويژگيهاي ژنتيكي اين چهار دسته از گياهان، پاسخ‌هايي كه گياهان به شرايط محيطي مي‌دهند و پاسخ‌هايي كه به تيمارهاي ما مثل آبياري، كود، هرس و ... مي‌دهند، آشنا ميشود و به خاطر همين بررسي‌هاي دقيق فيزيولوژيكي گياهان است كه باغباني يك رشته علمي است، علمي كه باعث بهتر شدن كميت و كيفيت محصولات باغباني شده است. براي مثال به ياري علم باغباني، گياهان زينتي دوام بيشتري پيدا كرده و گلهاي بزرگتري مي‌دهند. يا در قديم بعضي از خيارهايي كه مي‌خريديم تلخ بود اما امروزه به ياري اصلاح نژاد و رسيدگي‌هاي لازم خيار تلخ وجود ندارد.
تواناييهاي لازم :
باغباني يك كار عملي است، بايد آن را حس كرد، بايد با آب و خاك ارتباط برقرار كرد و بايد بررسي كرد كه در زمينه باغباني چه كارهايي در دنيا انجام شده است و از آنها ايده گرفت. به همين دليل دانشجوي مهندسي كشاورزي ـ باغباني لازم است كه سرِ زمين برود و به كار با خاك و گل و گياه علاقه‌مند باشد.همچنين دانشجوي اين گرايش بايد به علوم زيستي به ويژه گياه‌شناسي علاقه‌مند بوده و به آن تسلط داشته باشد براي اينكه تنوع گياهي در اين گرايش فوق‌العاده زياد است.گفتني است كه باغباني به خاطر ماهيت گياهان بخصوص گياهان زينتي با مسائل ذوقي سر و كار دارد. بنابراين افرادي كه زمينه‌هاي هنري در آنها قوي است و به گل و گياه نيز علاقه دارند، در اين گرايش موفق‌تر خواهند شد.
موقعيت شغلي در ايران :
باغباني از نظر اقتصادي رشته پردرآمدي براي توليدكنندگان است، چون فارغ‌التحصيلان اين گرايش در صورت داشتن سرمايه لازم مي‌توانند به توليد گلها، گياهان زينتي و دارويي، سبزيجات يا ميوه‌هاي گلخانه‌اي بپردازند.از سوي ديگر چون دانشگاه آزاد اسلامي در سطح وسيعي دانشجوي مهندسي باغباني نمي‌گيرد، هنوز بازار كار اين گرايش اشباع نشده است.فارغ‌التحصيلان مهندسي باغباني مي‌توانند در سازمان برنامه و بودجه يا جهاد كشاورزي نيز كارهاي تحقيقاتي و آزمايشگاهي انجام دهند يا به عنوان كارشناس در مزارع و باغ‌هاي خصوصي فعاليت نمايند.
دروس تخصصي گرايش باغباني:
اصول باغباني، اصول اصلاح نباتات، علف‌هاي هرز و كنترل آنها، حاصلخيزي خاك و كودها، ازدياد نباتات ، سبزيكاري عمومي، سبزيكاري خصوصي، ميوه‌هاي مناطق معتدل ، فيزيولوژي بعد از برداشت، گلكاري ، ميوه‌هاي ريز، اصلاح و بذر گيري گل و گياه ، ميوه‌هاي گرمسيري و نيمه گرمسيري، فيزيولوژي گياهي ، كارآموزي .
گرايش خاك‌شناسي:
مهندسي كشاورزي ـ خاك‌شناسي به شناسايي خاك، بهره‌بري از خاك در جهت توليد مواد غذايي و حفاظت از محيط زيست، مديريت خاك و آب، آلودگي خاك، اصلاح خاكهاي شور و قليايي، مصرف بهينه كودهاي شيميايي و آلي و كاربري خاك براي مصارف گوناگون از قبيل جنگل، مرتع، زراعت آبي، زراعت ديم و شهرسازي مي‌پردازد. به عبارت ديگر دانشجويان اين گرايش با مراحل پيدايش و تكامل خاك، رده‌بندي و نام‌گذاري انواع خاك، روشهاي مختلف كنترل فرسايش و حفظ، نگهداري و تقويت خاكهاي زراعي آشنا مي‌شوند و رابطه بين خاك با آب و گياه و عوامل مختلف اقليمي را مطالعه مي‌كنند و با بررسي خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك و واكنش آن در برابر اضافه يا كم شدن مواد مختلف به بهروري هرچه بيشتر محصولات زراعي كمك مي‌كنند.
تواناييهاي لازم :
دروس پايه در مهندسي كشاورزي ـ خاك‌شناسي، شيمي و زمين‌شناسي است و دانشجويان اين گرايش بايد به اين دروس و همچنين محيط زيست و منابع طبيعي علاقه‌مند باشند و آمادگي كار در آزمايشگاه‌ها، صحرا و مزارع را داشته باشند.
موقعيت شغلي در ايران :
فرض كنيد كه يك باغدار مي‌خواهد باغي 30 يا 50 هكتاري را كود بدهد. تعيين ميزان كود و نوع كود برعهده مهندس كشاورزي ـ خاك‌شناسي است. همچنين مهندس اين گرايش مي‌تواند كاربري زمينهاي مختلف را تعيين كند؛ يعني مشخص كند كه يك زمين براي زراعت، باغباني يا مسكن مناسب است. در ضمن نوع محصول مناسب براي زمين زراعي را نيز پيشنهاد بدهد. در حال حاضر نيز مهندس كشاورزي ـ خاك‌شناسي مي‌تواند در وزارت جهاد كشاورزي، محيط زيست، شهرداري‌ها يا در بخش خصوصي فعاليت كند.
دروس تخصصي گرايش خاك‌شناسي:
فيزيك خاك، شيمي خاك، خاكهاي شور و قليايي، پيدايش و رده‌بندي خاك‌ها، حاصلخيزي خاك و كودها، بيولوژي خاك، فرسايش و حفاظت خاك، رابطه آب و خاك و گياه، ارزيابي خاك‌ها و اراضي، نقشه‌برداري خاك‌ها، مباني زهكشي، تغذيه گياه، كارآموزي.
گرايش زراعت و اصلاح نباتات:
زراعت و اصلاح نباتات در كنار گرايشهاي باغباني و علوم دامي يكي از سه گرايش توليدكننده مهندسي كشاورزي است. در اين ميان گرايش زراعت و اصلاح نباتات به رشد و نمو، ميزان عملكرد و روشهاي بهينه‌سازي توليد گياهان زراعتي نظير گندم، جو، ذرت، چغندر قند، سويا و آفتابگردان مي‌پردازد. گياهاني كه غذاي انسان و دام به آنها وابسته است و در واقع مهم‌ترين گياهان زراعتي به شمار مي‌آيند. همچنين در اين گرايش طريقه اصلاح گياهان كه پايه ژنتيكي دارد، مطالعه ميشود تا با اصلاح ژنتيكي، گياهاني با كيفيت و بازدهي بيشتري داشته باشيم. براي مثال با تلاقي گندم‌هاي مختلف، گندمي را توليد كنيم كه بالاترين بازدهي و بهترين كيفيت را داشته باشد.
تواناييهاي لازم :
استادان و متخصصان اين گرايش معتقدند كه زندگي شخصي دانشجويان زراعت و اصلاح نباتات بايد به نوعي وابسته به كشاورزي باشد. چون تجربه نشان داده شده است، دانشجوياني كه زندگي شهري دارند در دروس عملي كشاورزي با مشكلات زيادي مواجه مي‌شوند. همچنين افرادي كه به كار در مزرعه و آزمايشگاه علاقه‌مند باشند در اين گرايش موفق‌تر هستند.
موقعيت شغلي در ايران :
اگر فارغ‌التحصيل اين گرايش سرمايه داشته باشد به خوبي مي‌تواند يك زمين زراعي را به صورت مكانيزه اداره كند و در صورت نداشتن سرمايه نيز مي‌تواند جذب مؤسسات توليد واحدهاي كشاورزي گردد. به ويژه اين كه با اجراي آئين‌نامه‌هاي نظام مهندسي كشاورزي كه توسط مجلس تصويب شده است، هر زمين زراعي اعم از دولتي و خصوصي بايد تحت نظارت يك مهندس زراعت و اصلاح نباتات اداره گردد. گفتني است در حال حاضر دولت به هريك از فارغ‌التحصيلان مهندسي كشاورزي در صورت داشتن توانمندي‌هاي لازم 20 ميليون تومان وام براي انجام فعاليتهاي كشاورزي ميدهد.
دروس تخصصي گرايش زراعت و اصلاح نباتات :
مرتع‌داري، ديم‌كاري، علف‌هاي هرز و كنترل آنها، رابطه آب و خاك و گياه، اصول اصلاح نباتات، اصلاح نباتات خصوصي، زراعت نباتات صنعتي، زراعت نباتات علوفه‌اي، فيزيولوژي گياهان زراعتي، كارآموزي.
.jpg)
.jpg)
طرح توجیهی مرغ گوشتی 100000 قطعه ای.jpg "طرح توجیهی مرغ گوشتی 10000 قطعه ای")
طرح توجیهی مرغ گوشتی 10000 قطعه ای
طرح توجیهی پرورش گاو شیری 150 راسی
طرح توجیهی گاوداری شیری 5 راسی
طرح توجیهی گوسفند رومانوف 300 راسی پرتولید
دانلود طرح توجیهی پرورش گوساله پرواری 15 راسی 
طرح توجیهی گلخانه 10000 متری صیفی جات
طرح توجیهی گوسفند داشتی 3000 راسی سال 98
اموزش اصول و روش پرواربندی گاو گوساله و نکات مربوط به پروار و جیره 
شروع کار و سرمایه گداری در گاوداری شیری وجیره مورد نیاز آن
بهترین نژاد گوساله گوشتی 
سرمایه گذاری و سود زیان در مرغداری به همراه طرح توجیهی
پرواربندی بره یا گوساله و بررسی سود برای شروع کار
سایت دانشگاه پیام نور تفرش http://www.pnut.ac.ir/
کاشت داشت برداشت لوبیا Phaseolus sp .
بررسی سود پرواربندی بره به همراه جیره مناسب پروار گوسفند
پورتال سایت دانشگاه پیام نور قم www.qompnu.ac.ir
ارائه و دانلود جدیدترین طرح های توجیهی مرغداری گوشتی تخمی گاوداری قارچ گوسفند
جمع اوری و اتاله کردن نمونه حشرات
دانلود طرح توجیهی بز سانن شیری 200 راسی
طرح توجیهی گوسفند داشتی 150 راسی نگهداری میش قوچ و بره
دانلود پاورپوینت با موضوع کرم های قلابدار
دانلود برنامه کلاسی جدید دانشگاه پیام نور تفرش نیمسال دوم
دانلود پاورپوینت دستگاه عصبی
دانلود پاورپوینت مورفولوژی دستگاه اسکلتی انسان 100 اسلاید