نکاتی در مورد برداشت گندم

محصول اصلی بخش کشاورزی نه تنها در کشور عزیز ما ایران، بلکه در جهان، غلات و در راس آن گندم است. سطح زیرکشت گندم در ایران سالانه بین ۶ تا ۷ میلیون هکتار می باشد که به صورت آبی و دیم در نقاط مختلف کشور کشت می شود. نام گندم در فرهنگ ملت ایران دارای ارزش معنوی بوده و از تقدس فراوان در میان تولیدکنندگان و مصرف کنندگان برخوردار می باشد؛ به طوری که به ندرت باقی مانده های نان همراه با دیگر پس مانده های مواد غذایی در سطل های زباله دیده می شود.
دانه گندم که به آرد و سپس نان تبدیل می شود در سبد غذایی روزانه مردم ایران وجود دارد و قوت اصلی آنان را تشکیل می دهد. بنابراین بر کلیه افراد جامعه فرض است که از دانه، دانه گندم و فرآورده های آن به نحو مطلوب استفاده و به هر نحو ممکن از دورریز آن جلوگیری به عمل آورند.

از ضایعات گندم در مزرعه (قبل و یا حین برداشت) حین برداشت) و پس از برداشت (حمل و نقل، نگه داری، تبدیل گندم به آرد و نان) بایستی جدا خودداری نمود.
تعریف ضایعات گندم
کاهش کمی و کیفی محصول گندم در مراحل مختلف قبل از برداشت محصول، حین برداشت و پس از برداشت را ضایعات می نامند.
قبل از پرداختن به انواع ضایعات گندم مختصری در مورد چگونگی برداشت محصول گندم در ایران به آگاهی خوانندگان محترم می رسد:
برداشت گندم در ایران به روش های ماشینی (استفاده از ماشین کمباین و دروگر)، سنتی (دست و داس) معمول می باشد. گفتنی است که برداشت سنتی در مناطق کوهستانی و قطعات کوچک شیب دار که عمدتا به صورت دیم کشت می گردد، انجام می شود حدود ۱۰ درصد برداشت را شامل می گردد. برداشت با دروگر نیز مختص مزارع کوچک است. معمولا کشاورزانی که به کاه گندم نیاز بیشتری دارند، ترجیح می دهند محصول گندم خود را با دستگاه دروگر برداشت کنند. نزدیک به ۱۰ درصد مزارع گندم کشور با دروگر برداشت می شود. عمده محصول گندم در ایران که بالغ بر ۸۰ درصد سطح زیرکشت را شامل می گردد، توسط ماشین کمباین برداشت می شود.
طبق برآورد کارشناسی و مشاهدات عینی میزان درصد ضایعات محصول در هر سه شیوه برداشت و در شرایط فعلی تا حدود زیادی مشابه بوده و اختلاف معنی داری با یکدیگر ندارد.
انواع ضایعات محصول
۱ ـ ضایعات قبل از برداشت به ریزش طبیعی معروف است که معمولا بر اثر عواملی نظیر عدم مقاومت ژنتیکی بذر گندم به ریزش صورت می گیرد. به طوری که پس از خشک شدن دانه و خوشه، دانه از خوشه جدا و به تدریج بر زمین می ریزد. عوامل نامساعد جوی نظیر توفان، باد و خشکی هوا موجب ریزش دانه و گاها افتادن خوشه می گردد. برداشت دیرهنگام محصول موجب ریزش دانه و حتی خوشه می شود. خوابیدگی ساقه های گندم یا ورس به هر دلیلی جزو ضایعات طبیعی محسوب می گردد.
برآورد کارشناسی در مورد ریزش طبیعی محصول حدود ۲ درصد است.
۲ ـ ضایعات محصول در مرحله برداشت: عواملی که در این مرحله تاثیرگذار بوده و دارای اهمیت است بدین شرح می باشد:
الف- عوامل آگروتکنیکس
- اختلاط بذری که موجب می شود محصول گندم یک مزرعه به طور همزان نرسد. در این حالت خوشه سبز، خوشه خشک و خوشه نیمه مرطوب در مزرعه وجود داشته و موجب می گردد اختلال در برداشت ایجاد و در نتیجه ضایعات محصول هنگام برداشت افزایش یابد.
- نامناسب بودن روش کاشت، بخصوص شیوه کاشت سنتی با کرت های کوچک که چنانچه با کمباین برداشت گردد با ضایعات زیادی همراه خواهد بود.
- وجود علف های هرز بخصوص پهن برگ ها در مزرعه گندم موجب می گردد، برداشت محصول توسط کمباین با مشکل مواجه شده و ضایعات زیادی را به دنبال داشته باشد.
- بادزدگی محصول از دیگر عوامل ضایعات حین برداشت است، زیرا در این حالت دانه های گندم سبک و کم وزن، چروکیده می شود. چنانچه مزرعه با کمباین برداشت شود، دانه های سبک همراه با کاه به خارج از دستگاه کبماین هدایت می گردد.
ب- عوامل ماشینی
- فرسودگی ماشین های برداشت موجود، پایان عمر مفید اغلب ماشین های برداشت فعلی بخصوص کمباین ها که علی رغم تعویض قطعات فرسوده، متاسفانه این گونه ماشین ها قادر به برداشت مطمئن نمی باشند و ضایعات کمی و کیفی فراوانی را ایجاد می نماید.
- عدم تنظیم قسمت های قابل تنظیم، به طوری که در بازدیدهای میدانی ریزش دانه، خوشه های نیم کوب در سطح مزرعه و دانه های شکسته همراه با کاه و کلش در مخزن مشاهده گردیده است.
- عدم رعایت الگوی مناسب برداشت به وسیله کمباین، نظیر کف بر کردن محصول به لحاظ احتیاج به کاه. این شیوه برداشت موجب ضایعات زیاد محصول می گردد ضمن اینکه به دستگاه کمباین هم خسارت وارد می شود.
- مسدود کردن موقت قسمت خروجی کاه از کمباین توسط دریچه، نصب دریچه در این قسمت به منظور جمع آوری کاه صورت می گیرد که موجب اختلال در سیستم تمیزکننده کمباین شده، باعث می شود مقدار زیادی دانه همراه با کاه بر زمین بریزد؛ در نتیجه دانه هایی که می توانست وارد مخزن شود و از دسترس خارج شده، ضایع می گردد.
- منطبق نبودن ظرفیت برداشت ها کمباین های موجود با میزان عملکرد مزارع گندم، نظر به قدیمی بودن تکنولوژی ساخت کمبانی های داخلی و عملکرد نسبتا بالا در مزارع گندم آبی، موجب می شود همواره مقدار زیادی محصول به صورت ضایعات از دسترس خارج گردد.
- عدم کیفیت قطعات یدکی ساخت داخل، علی رغم تعویض قطعات، در کوتاه ترین زمان قطعه تعویضی دچار مشکل شده، از رده خارج می شود. ضمن اینکه تا قبل از زمان تعویض، ضایعاتی نیز به محصول گندم وارد می نماید.
- برداشت در ساعات نامناسب شبانه روز، برداشت مزرعه کاملا خشک در ساعات آفتابی و گرم، یا برداشت مزرعه تازه رسیده در آخر شب و هوای شرجی، ازجمله موارد برداشت در ساعات نامناسب شبانه روز می باشد که باعث تلفات دانه می گردد.
ج- عوامل انسانی
- عدم مهارت فنی کافی رانندگان کمباین: افرادی که رانندگی کمباین را به عهده دارند، عموما از مهارت فنی لازم برخوردار نبوده و با نحوه تنظیم قسمت های مختلف کمباین آشنایی ندارند. همین موضوع همه ساله موجب می گردد ضایعات زیادی از قبیل ریزش دانه، خوشه های نیم کوب و شکستگی دانه در مخزن وجود داشته باشد.
- عدم اشراف گندم کاران به نحوه صحیح برداشت محصول: صاحبان مزارع گندم معمولا با ورود کمباین به داخل مزرعه دلخوش و از ریزش محصول غافل می مانند. با این کار عملا به یک تدارکچی موظف به تامین آذوقه برای رانندگان کمباین تبدیل و از نظارت بر کار کمباین در مزرعه باز می ماند؛ نتیجه آن هم متحمل شدن ضایعات محصول می شود.

براي نمايش ادامه اين مطلب بايد عضو شويد !

نام کاربری :

رمز عبور :

تکرار رمز :

موبایل :

ایمیل :

نام اصلی :

کد امنیتی :

 

 

اگر قبلا ثبت نام کرديد ميتوانيد از فرم زير وارد شويد و مطلب رو مشاهده نماييد !

نام کاربری :

رمز عبور :