طرح توجیهی جیره نویسی نقشه کشی دامداری و کشاورزی

1-1- تعریف و تاریخچه گلخانه

1-2- ساختمانهای خدمات

1-3-اهمیت اقتصادی بکارگیری گلخانه ها

1-4- جایگاه گلخانه های موجود کشور

1-5-انواع گلخانه

1-6- طراحی گلخانه با توجه به منطقه واقلیم

1-7- تولید محصولات خارج از فصل

1-1-        تعریف و تاریخچه گلخانه ها:

گلخانه  ( Greenhouse) ساختمانی است با پوشش قابل نفوذ نسبت به نور که با کنترل عوامل اقلیمی و نهاده های موثر بر رشد ونمو گیاه امکان تولید مطلوب تولید محصول کشاورزی را فراهم نموده وگیاه را درمقابل خسارات عوامل نامساعد حفظ می کند.

در تعریف آمریکایی گلخانه به ساختمانی اتلاق می شود که با پوشش شفاف برای عبور نور طبیعی جهت رشد ونموگیاهان پوشانده شده است. این ساختمان معمولاً بطور مصنوعی گرم می شودوبا دیگر ساختمانهای مناسب پرورش گیاهان نظیر شاسی های سرد(Cold frames) و بسترهای گرم ( Hot beds)  متفاوت است.

برداشت سنتی از گلخانه:  در برداشت عامیانه در کشور ما که در نزد بخش بزرگی ازجامعه گلکاران وجود دارد.  گلخانه ساختمانی است که قابلیت عبور نور را داشته باشد و گیاه داخل خود را از خسارات طبیعی حفظ کند. در این تعریف عامل کنترل عوامل اقلیمی تقریباً گم بوده و گلخانه های موجود سنتی ما نیز از توانایی کنترل عوامل اقلیمی نظیر دما، رطوبت نسبی، شدت نورتقریباً بی بهره اند.

تاریخچه:در اواخر قرن 15 در اسپانیا و ایتالیا ساختمانهای شبه گلخانه ای وجود داشت که از آنها برای تولید خارج از فصل برخی محصولات استفاده می شد. در انگلیس شروع گلخانه تجاری از اوائل قرن 19وتولید در آمریکا نیزاز اواخر قرن 19 آغاز شد. در هلند آغاز تولید تجاری به اوائل قرن بیستم بر می گردد. ولی جهش اصلی تولید به بعد از جنگ جهانی دوم مربوط می شود. در ایران نیز تولید  محصولات گلخانه با تولید گل توسط پروتیوا با غبان اتریشی مظفرالدین شاه از حدود یک قرن پیش آغاز شد. در ابتدا از گلخانه بیشتر برای تولید گیاهان و نشائهای مورد نیاز کاخها و باغهای تفریحی اشراف استفاده می شد . و عمده گلخانه های اولیه شیشهای با چارچوبهای آهنی بود.که با اختراع پوششهای پلی اتیلن در حدود نیم قرن پیش این صنعت با شدت بیشتری در دنیا و من جمله ایران رشد کرد. ولی متاسفانه رشد تکنولوژیهای کاربردی در سیستمها و نوع گلخانه ها در ایران انجام نگرفت و این امر موجب پائین ماندن کمیت وکیفیت تولیدات گردید. در حالی که کشوری نظیر هلند که تقریباً سرآمد دنیا در این فعالیت مهم کشاورزیاست با بهره گیری از حداقل سه عامل بازارهای حراجی، همکاری سیستم بانکی و حمایت  دولت در زمینه آموزشهای حرفه ای و ارائه  سرویسها  مشاورهای و تحقیقاتی رشد چشمگیری داشته است.

1-2- اهمیت اقتصادی بکارگیری گلخانه ها: این فعالیت در زیر بخش باغبانی امروزه به یکی از فعالیتهای مهم کشاورزی در دنیا تبدیل شده است بگونه ای که در حال حاضر بیش از 200 هزار هکتار گلخانه در سراسر دنیا وجود دارد. که عمدتاً به تولید محصولات صیفی و سبزی و گل وگیاهان زینتی اختصاص دارند. و با گسترش جمعیت کره خاکی و با توجه به محدودیت زمین و آب اهمیت بهره بری از این منابع روز افزون می شود. و گلخانه به دلیل توانایی افزایش زمان بهره برداری12 ماهه از زمین بجای یک فصل زراعی و همچنین توان کنترل بهتر عوامل اقلیمی مورد نیاز گیاه و رفع محدودیتها توانایی بهبود عملکرد وکیفیت تولیدات را به نحو موثری داراست مشروط بر اینکه گلخانه واقعاً این توانایی را داشته باشد.

بطور کل گلخانه مزایای زیر را دارست:

- افزایش کمیت تولید محصولات با کنترل عوامل محیطی( نور، دما ، رطوبت نسبی، دی اکسید کربن)

- افزایش کیفیت تولید محصولات با کنترل عوامل محیطی( نور، دما ، رطوبت نسبی، دی اکسید کربن)

- افزایش بهره وری از نهاده های مصرفی ( آب ، زمین ، سرمایه، نیروی انسانی، کود.ف سم و...)

- افزایش مدت زمان تولید با حذف موانع فصلی(تولید در تمام طول سال)

- تولید در خارج از فصل ( زمانی که میزان عرضه کم وقیمت زیاد است)

- کاهش خساراتی نظیر باد، تگرگ، سرما، گرما، شدت نور و...

1-3- ساختمانهای خدماتی: فرایند تولید نیاز به یکسری خدمات جانبی دارد. که از آنجمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد.

 - انبار و هانگار ماشین آلات: این ساختمان جهت نگهداری ادوات، تجهزات، ماشین آلات، و نهادهایی نظیر سم، کود، پلاستیک،مواد و کارتنهای بسته بندی را درآن نگه می دارند.

 - سردخانه بالای صفر: در بسیاری از واحدهای تولیدی بسته به نوع، حجم، زمان تولید و نزدیکی یا بعد مسافت با بازار و نوع بازار نیاز به نگهداری موقت محصول در ساختمانی خنک بنام سردخانه دارد که درآن میزان دما ورطوبت متناسب با نوع محصول در گسترهای خاص بین یک تا 7 درجه قابل کنترل است. البته در برخی گلها نظیر لیلیوم سردخانه زیر صفر(صفر تا منهای 2) و در برخی گلهی نظیر فرزیا گاها گرمخانه با دمای حدود 30 در جه در واحدهای اختصاصی احتیاج است.

- موتورخانه: در بسیاری از واحدها بویژه واحدهای بزرگ( حداقل 4000 متر مربع) که سیستمهای گرمایشی از نوع آب گرم یا بخاراست برای استقرار دیگها ومشعل نیاز به اتاقکی جهت نگداری  این دیگه دارند. از این اتاقک برای استقرار برق اضطراری بویژه در موتورهای دیزلی نیز استفاده می شود.