دانلود رایگان طرح توجیهی

كليات

سيلو:

سيلو كردن عملي است كه به وسيله آن برخي از غذاهاي دام در محلي محفوظ و حتي المقدور بدون هوا تحت تخمير قرار گرفته و نگهداري مي شود. اين محل ها سيلو ناميده مي شود. (سيلو كلمه اي است اسپانيائي و به معني انبار و يا زير زمين مي باشد) و مواد سيلو شده را غذاي تخمير شده، غذاي ترش و يا سيلو     مي نامند.

ارزش غذائي علوفه سيلو شده نسبتاً خوب و اتلاف غذائي آن نسبت به ساير روش هاي نگهداري كمتر و در نتيجه مي توان بدينوسيله غذاي آبدار و ارزان قيمتي در اختيار دام قرار داد.

مزاياي نگهداري غذاي دام به روش سيلو كردن:

1- وابسته نبودن به و هوا و تغييرات جوي. يعني در هر شرايطي مي توان علوفه را سيلو نمود.

2- مقدار اتلاف در روش سيلو كردن كمتر از روش خشك كردن است. اتلاف در روش سيلو 15 درصد و در خشك كردن بيش از 20 درصد مي باشد.

3- از لحاظ ساعات كار، روش سيلو كردن كار كمتري مي طلبد.

4-احتياج به ماشين آلات در روش سيلو كردن كمتر است.

5-نگهداري آن بعد از سيلو كردن تا سال ها امكان پذير است.

6- به ازاء يك پوند ماده خشك موجود در اين علوفه ها، روش سيلو نمودن به فضاي كمتري جا احتياج دارد و يك متر مكعب سيلو حدود 3 برابر بيشتر از يك متر مكعب علوفه خشك داراي ماده خشك غذائي است.

7-امكان آتش سوزي در اين روش وجود ندارد. در حالي كه در روش خشك امكان آن زياد است.

8-در اين روش علوفه را مي توان زودتر برداشت كرد.

9-علف هاي هرز و تخم آنها در روش سيلو كردن از بين مي رود.

10-در اين روش مي توان در طول زمستان علوفه آبدار و شاداب در اختيار دام گذاشت.

11-علوفه سيلو شده اشتها آور بوده و تا حدودي داراي خاصيت نرم كنندگي دستگاه گوارش مي باشد.

12-روش سيلو كردن بهترين روش نگهداري مواد فرعي كارخانجات است.

13-مزاياي علوفه مرتع سيلو شده نسبت به روش چراي مستقيم:

الف)- اين روش به حصار كشي احتياج دارد.

ب)- يك سوم بيشتر از روش چراي مستقيم مي توان علوفه برداشت كرد.

ج)- در روش سيلو كردن مي توان علوفه را در بهترين موقع از رشد گياه برداشت و سيلو نمود.

د)- كيفيت علوفه سيلو شده يكنواخت تر مي باشد.

ه‍)- علوفه سيلو شده كمتر موجب نفخ مي گردد.

ي)- مي توان دام را در آغل با علوفه سيلو شده تغذيه نمود.

چه نوع گياهاني را مي توان سيلو نمود:

تقريباً همه گياهان سبز را مي توان سيلو نمود. ولي بايد توجه داشت كه چون خواص ظاهري، خواص شيميائي و فيزيكي گياهان متفاوت است، خاصيت تخمير شدن آنها نيز متفاوت مي باشد. بنابراين روش سيلو كردن براي تمام مواد يكسان نيست. مهم ترين گياهاني را كه مي توان سيلو نمود، به قرار زير مي باشد:

1.گياهاني كه مخصوص تهيه سيلو كشت مي شوند (علف هاي مختلف، ذرت، سيب زميني، ذرت خوشه اي، چغندر علوفه اي، يونجه، شبدر، اسپرس و غيره).

2.مازاد گياهان مزرعه (مازاد سيب زميني خوراكي، برگ چغندر قند، ساقه و برگ ذرت دانه اي و غيره).

3. علف هاي سبز تازه كه به علت شرايط جوي مانند باران و برف و يخبندان امكان خشك كردن آنها وجود ندارد (مازاد علف هاي مرتعي، يونجه، شبدر و غيره).

4.گياهاني كه بين دو كشت اصلي و يا به صورت تناوب در زمين كاشته مي شوند (مخصوصاً بغولات و علف هاي مختلف كه بعد از برداشت جو و گندم تا كشت مجدد پائيز كشت مي شوند).

5. باقيمانده كلم ها و سبزي ها، برگ هويج و كاهو و غيره كه داراي مواد غذائي زياد بوده و به راحتي نيز سيلو مي شوند.

تخمير چيست:

اصول تخمير: fermenation

همانطور كه گفته شده براي سيلو كردن علوفه را به صورت تازه يا پژمرده براي تخمير و ترش شدن در محلي به نام سيلو انبار مي نمايد. اين محل بايد حتي المقدور در مقابل ورود هوا و خروج گازها محافظت شده باشد. عمل تخمير يا ترش شدن باعث پايداري علوفه و جلوگيري از فساد علوفه مي شود.

ترش شدن يا خمير طبيعي مواد سيلو شده به وسيله اعمال حياتي موجودات ذره بيني كه همراه علوفه داخل سيلو مي شوند، انجام مي گيرد كه مهم ترين اين موجودات باكتري هاي لاكتيك مي باشند.

تخمير مصنوعي يا ترش كردن مصنوعي علوفه با اضافه كردن اسيدهاي معدني يا آلي صورت مي گيرد كه در نتيجه اين عمل PH محيط پائين آمده و اعمال موجودات ذره بيني داخل سيلو يا به كلي قطع مي شود و يا از آنها به مقدار زيادي كاسته مي شود.

محيط فاقد هوا و اسيديته داخل سيلو مانع فعاليت موجودات ذره بيني ديگر كه باعث فساد پروتئين ها و اسيدهاي آمينه مي گردند مانند با سيل هاي بوتيريك، كپك ها و قارچها و غيره مي شوند.

از طرف ديگر اسيدي بودن محيط باعث كاهش عمل آنزيم هاي گياهي (آنزيم هاي تنفسي و پروتئوليزها) مي گردد. بنابراين براي توليد سيلوي خوب ومرغوب علاوه بر شرايط مربوط به نوع علوفه، قبلاً بايد سه شرط مهم و اصلي زير نيز رعايت شود:

1.خارج كردن هواي سيلو:

براي اين كار بايستي در ضمن پر كردن سيلو، مرتباً علوفه را با وسائل مختلف مكانيزم تحت فشار قرار داد. هر چه هواي داخل سيلو به خوبي تخليه شود و در ضمن فضاي داخل سيلو نيز حداكثر بهره برداري بعمل آيد، بهتر است علوفه را به قطعات يك سانتيمتري خرد كرده و آنگاه در سيلو بريزيم، اين عمل سبب فعاليت بيشتر باكتريهاي مفيد توليد كننده اسيد لاكتيك مي گردد.

2.جلوگيري از ورود هوا و خروج گاز:

اكسيژن هوا روي كيفيت سيلو اثر نامساعد دارد و اگر مقدار آن در سيلو به حداقل تقليل يابد و از ورود مجدد آن نيز جلوگيري شود، به تدريج تنفس گياهي نيز قطع شده و به طور غير مستقيم درجه حرارت سيلو (در نتيجه تنفس گياهي) در حد مناسبي ثابت مي ماند. بدين ترتيب باسيل هاي توليد كننده اسيد لاكتيك در اين محيط مناسب شروع به فعاليت كرده و به طور غير مستقيم باعث جلوگيري از فعاليت ساير ميكروب هاي غير مفيد و فاسد كننده مي شوند.

 

3.پائين آوردن هر چه سريع تر PH محيط سيلو:

PH كم محيط باعث مختل و يا كم شدن اعمال ميكروارگانيسم ها بخصوص ميكروارگانيسم هاي قليادوست (بازوفيل) كه اغلب مضر مي باشند، مي شود. PH مناسب بستگي تمام با درصد مواد خشك نوع علوفه دارد. هر چه درصد مواد خشك علوفه بيشتر باشد، حد متوسط PH نيز بالاتر خواهد بود. يعني ترشي محيط كمتر مي شود. و هر چه محيط سريع تر اسيدي شود (در سيلوهاي آبدار و مرطوب كمتر از 4) تا حد زيادي از اتلاف پروتئين به وسيله آنزيم هاي گياهي (بخصوص در مورد گياهان جوان و پر برگ) جلوگيري مي شود.

تغيير PH در درجه اول مربوط به لاكتوباسيل ها و سپس مربوط به باكتري هاي توليد كننده اسيد استيك و اسيد بوتيريك مي باشد و چون در سيلو تخميرهاي استيك و بخصوص بوتيريك مورد نظر نمي باشد، بنابراين هر چه تخمير لاكتيك در يك سيلو بيشتر باشد، آن سيلو مرغوب تر و با ارزش تر خواهد بود.

البته در تخميرهاي طبيعي (بسته به نوع علوفه و روش كار) هميشه مقداري اسيد استيك و اسيد بوتيريك وجود دارد. ولي هر چه اين مقدار كمتر باشد، ارزش سيلو بيشتر خواهد بود. از طرف ديگر در تخمير لاكتيك از يك مولكول گلوكز، دو مولكول اسيد لاكتيك ايجاد مي شود. در حالي كه در تخمير بوتيريك از دو مولكول گلوكز، يك مولكول اسيد بوتيريك ايجاد ميشود و بنابراين اتلاف انرژي خيلي بيشتر است و اتلاف پروتئين نيز در روش بوتيريك وجود خواهد داشت.

چنانچه مقدار اسيد بوتيريك زياد باشد، ديگر حيوان ميل به خوردن سيلو نخواهد داشت. همانطور كه مي دانيم اسيد بوتيريك در شكمبه حيوانات نشخوار كننده نيز ايجاد مي شود. بنابراين وجود آن تا حدي لازم و ضروري مي باشد. ولي چنانچه درصد آن از حد معيني تجاوز كند، اختلالاتي مانند كتوز در حيوان بوجود خواهد آمد (كتوز عارضه اي است كه در اثر كاهش منابع انرژي در بدن دام، چربي به طور ناقص سوخته و استون آزاد مي شود و بوي استون در هواي بازدم حيوان به مشام مي رسد).

براي توليد اسيد لاكتيك بايد در درجه اول باكتري هاي توليد كننده آن در سيلو موجود باشد تا بتواند در شرايط مناسب رشد و نمو نمايد. اين ميكروارگانيسم ها در روي برگ و ساقه گياهان سبز و بخصوص گياهان قنددار به اندازه كافي وجود دارند و بايد فقط شرايط مناسب رشد، نمو و تكثير آنها را فراهم كرد كه اين شرايط عبارتند از:

الف)- شرايط شيميائي:

موجود بودن مقدار كافي منوو دي ساكاريدها يا قندهاي تخمير شونده و وجود PH مناسب

ب)- شرايط فيزيكي:

رطوبت كم، ماده خشك زياد و خرد شدن علوفه

ج)- شرايط مكانيكي:

محافظت سيلو از ورود هوا و خروج گاز و وجود فشار كافي در سيلو

الف)- شرايط شيميائي:

محيط سيلو با خواص شيميائي گياه و مقدار مواد تامپوني (Buffer) بستگي دارد همانطور كه مي دانيم مواد تامپوني در محيط قليائي نقش اسيدي و در محيط اسيدي نقش قليائي بازي مي كنند. و هر چه مقدار پروتئين گياه بيشتر باشد، درصد مواد تامپوني كه تجزيه آنها ايجاد مي شود، بالا مي رود. در نتيجه بايد مقدار بيشتري اسيد لاكتيك ايجاد شود تا محيط سيلو اسيدي شود.

بررسي هاي انجام شده توسط دانشمندان نشان مي دهد كه بين مواد تامپوني و قندهاي ساده گياهان علوفه اي رابطه اي وجود دارد. جدول شماره1 رابطه فوق را در بعضي گياهان علوفه اي نشان مي دهد.

جول شماره 1- رابطه موجود بين مواد تامپوني و قندهاي ساده گياهان

درصد و مقدار مواد در ماده خشك

ذرت

چاودار علوفه اي

شبدر قرمز

يونجه

درصد مقدار قند ساده در ماده خشك

5/28

5/1

3/9

6/5

مقدار مواد تامپوني در 100 گرم ماده خشك

40

65

76

90

 

همانطور كه ديده مي شود مقدارمواد تامپوني ذرت از يونجه كمتر و مقدار قند ساده آن بيشتر است. به همين دليل خمير مناسب در سيلوي ذرت ساده تر از سيلوي يونجه انجام مي گيرد. همچنين ثابت شده است كه اگر مقدار قندهاي ساده از حد معيني تجاوز كند (به ويژه گياهاني چون ذرت، سيب زميني و چغندر)، ناپايداري سيلو افزايش پيدا مي نمايد و ارزش غذائي كم شده و حيوان به خوردن آن تمايلي نشان نمي دهد.

ب)-خواص فيزيكي و مكانيكي:

با اضافه شدن مقدار ماده خشك، مقدار قند گياه نيز افزايش مي يابد و در نتيجه فشار اسمزي آن بالا مي رود. باكتري هاي بوتيريك و پروتئوليتيك به ازدياد فشار اسمزي خيلي حساس تر از باكتري هاي مولد اسيد لاكتيك هستند. بنابراين بالا رفتن فشار اسمزي مانع فعاليت باكتري هاي مضر فوق الذكر مي شود. يعني در حقيقت بالا رفتن فشار اسمزي و كم شدن PH مكمل يكديگر هستند و به همين دليل گياهان را قبل از سيلو كردن پژمرده مي كنند كه پژمرده كردن نيز خود باعث كاهش مقداري از انرژي گياه بر اثر تنفس سلولي مي شود كه اين اتلاف حدود 1 تا 2 درصد ماده خشك در روز است كه البته از طرفي اتلاف شيره گياهي در داخل سيلو نيز كمتر مي شود و حيوانات با خوردن سيلو، ماده خشك بيشتري مصرف مي كنند و از فضاي داخل سيلو استفاده بيشتري بعمل مي آيد.

با اينكه رسانيدن ماده خشك به حداقل 25 درصد روي گياهان برگدار داراي مزاياي زيادي است، ولي در گياهاني كه مقدار سلولز آنها زياد است، باعث كپك زدگي مي شود. در اين حالت توصيه مي گردد كه حتي المقدور علف را ريز كرده و فشار زيادي به آن وارد نمايند و در پوشاندن آن دقت كنند.

كه البته مقداري از ويتامين A در اثر پژمرده كردن از بين مي رود كه جبران آن امكانپذير نيست. به طور خلاصه مي توان گفت كه سيلوي با ماده خشك زياد داراي PH بالا هم هستند و سيلوي داراي ماده خشك كم داراي PH پائين، ولي حداقل ميزان ماده خشك براي گياهاني غير از ذرت علوفه اي با دانه خميري 18 درصد و براي ذرت با دانه شيري 14 درصد است.

انواع تخمير:

در جه حرارت داخل سيلو موجب تغيير نوع تخمير مي شود. انواع تخمير بر حسب درجه حرارت عبارتند از:

1-تخمير سرد:

به آن تخمير معمولي و يا تخمير مطلوب نيز مي گويند. در اين تخمير درجه حرارت داخل سيلو بين 30-80 درجه سانتيگراد است. بايد توجه داشت كه هر چه عمل سيلو كردن سريعتر انجام شود و هر چه فشار بيشتري به آن وارد گردد، سيلو مرغوب تر خواهد شد. از طرف ديگر پس از پر كردن سيلو و فشردن آن بايد آن را در مقابل ورود هواي خارج و خروج گازهاي داخل از هر طرف به خوبي محافظت نمود.

در تخمير سرد توليد اسيد لاكتيك به حداكثر خود مي رسد و در نتيجه بر ثبات و پايداري سيلو افزوده مي گردد.

2-تخمير گرم: